Halk arasında kalp atışı diye bilinen nabız, sürekli çalışan kalbin kasılıp gevşeyerek kan damarlarına uyguladığı kuvvettir. Nabız nedir sorusunun en basit haliyle yanıtı, kalbin bir dakika içinde kaç kez kasıldığının farklı tekniklerle duyumsanmasıdır. Her kasılmayla birlikte kan önce aort damarına, buradan da diğer damarlara basınç ile gönderilir. Elastik yapıları sayesinde damarlar sürekli genişler ve sonrasında daralırlar. İşte bu genişleme vücutta el bileği, şakak ve kasık gibi yüzeye yakın yerlerden el yordamıyla hissedilir. Kalp atış sayısı yaş, cinsiyet ve fiziki yapı gibi farklı etkenlerden dolayı kişiden kişiye farklılık gösterebileceği gibi vücut sıcaklığı, fizyolojik değişiklik, fiziksel aktivite ve duygusal değişiklik, ilaç kullanımı, hastalık ve stres gibi farklı sebeplerden dolayı da nabız değişiklikleri gözlenmesi normaldir. Bu noktada önemli olan nabzın düzenli olmasıdır. Spor yapan insanlarda dinlenme nabzı normal insanlara göre çok daha düşük seyreder. Nabız yalnızca kalp hızı ile ilgili bilgi vermez. Aynı zamanda ritim yani kalbin düzenli çalışıp çalışmadığı bilgisi, kondisyonunuz ve bazı sağlık sorunlarınız hakkında bilgi verir. Kalp ve kapak hastalıkları, kanamalı hastalık ve yaralanmalar, guatr, sinir sistemi hastalıkları, beyin kanaması gibi durumlarda nabız olağan dışıdır. Sağlıklı yetişkinlerde dinlenme esnasında kalp hızı dakikada ortalama 60-80 aralığındadır.

İçindekiler

Normal nabız kaç olmalı?

Nabız nasıl ölçülür?

Yüksek nabız neden olur?

Düşük nabız neden olur?

Yaşa göre nabız hızı nedir?

Normal nabız kaç olmalı?

Nabız vuruşları ritmik ve dolgundur. Pek çok nedenden dolayı değişiklik gösterir. Normal nabız değerleri kişiden kişiye farklılık gösterir ancak belirli bir aralık içinde olması gerekir. Yetişkin ve sağlıklı insanlarda kalp atış hızı dakikada 60-100 aralığında olması normaldir. Uzun zamandır sporla ilgilenen kişilerde nabız 45-60 seviyelerine kadar düşer. Kalp atış hızınız dinlenme esnasında ne kadar düşük ise o kadar iyidir. Çünkü nabız normal seyrinde yüksek olduğunda felç ve kalp krizi gibi hayatı tehlikeye sokan durumlara sebebiyet verebilir. Kalbiniz dakikada 50-70 arasında atıyorsa çok iyi, 70-85 arasında atıyorsa normal nabız, 85 ve üzeri atıyorsa yüksek nabız olduğu söylenebilir. Şikâyetiniz olmasa bile dinlenme esnasına ara sıra nabzınızı ölçmeniz, olası farklılıkları anlayabilmeniz ve gerekli durumlarda hekime başvurmanız için önemlidir. Eğer kalbinizin atım hızını etkileyecek hiçbir faktör yoksa, nabzınız normalden düşükse ve birlikte halsizlik, baş dönmesi ve bayılma gibi şikâyetler eşlik ediyorsa bir an önce hekime görünmelisiniz. Yüksek nabız da dikkat edilmesi gereken bir durumdur. Genellikle fiziksel ve duygusal bir değişiklik sonucu artan nabız bir süre sonra kendiliğinden dengelenir. Ancak nabız dinlenme esnasında da sürekli hızlı seyrediyorsa nedenini araştırmak ve bu durumun önüne geçmek önemlidir. Sigara kullanımı ve halk arasında kansızlık olarak bilinen anemi de nabzı yükselten etkenlerdendir. Sigara kullanımını bıraktıktan altı ay sonra nabzınızın daha düşük seviyelere inmesi normal ve sağlıklı bir durumdur.

Nabız nasıl ölçülür?

Nabız ölçme işleminden önce sakin ve dinlenmiş olunmalıdır. Gün içinde aralıklarla ölçüm yapmanız ortalama bir değer elde etmeniz açısından önemlidir. Kalbin bir dakikada kaç kez attığını ölçebilmeniz için boyun bölgende gırtlağın her iki tarafında bulunan arter yani atardamarın birine elinizin üç parmağıyla bastırın. Atımları hissettiğiniz zaman önünüzde bulunan saat ya da telefonunuzdan ayarlayacağınız kronometreyi hazırlayın ve 60 saniye boyunca kalbinizin kaç kez attığını sayın. Bu o anda nabzınızın kaç olduğu bilgisine ulaşmanızı sağlayacaktır. Eğer aldığınız sonuç dakikada 60-80 atım ise ideal nabız değerlerine sahipsiniz demektir. Bir diğer ölçüm yöntemi de el bileğinizde, baş parmağınızın arka tarafında bulunan bölgeye diğer elinizin üç parmağıyla bastırarak yapılandır. Ölçüm işlemini kullanımı kolay tansiyon aletleri ile de yapabilirsiniz. Her üç yöntemde de kalp atışları belli bir ritimde ve dolgun bir şekilde hissedilmelidir. Halk arasında tekleme olarak tabir edilen anormal atım yakalamanız durumunda bir hekime görünmeniz faydalı olacaktır. Ritim bozukluğu teşhisi konmuş hastalarda doğru nabız bilgisi direkt olarak kalp üzerinden dinlenerek alınması daha doğrudur. Nabız kontrolünün belirli aralıklarla yapılması pek çok hastalığın erken teşhisi için önemlidir.

Yüksek nabız neden olur?

Kalp atış hızının yüksek olması yüksek nabız demektir. Kalbin kasılarak damarlara gönderdiği kanın damarlarda oluşturduğu genişleme ve daralmaların daha hızlı olduğu bu durumun farklı sebepleri vardır. Kalp yetmezliği, tifo, tiroit, guatr gibi pek çok hastalığın sonucu olarak nabız hızlanabilir. Vücutta olan kanamalar da dokuların yeteri kadar kanlanmasını sağlayabilmek için kalbin normalden hızlı çalışmasına sebep olur. Ancak kan kaybının arttığı durumlarda pompalanacak kan az olduğu için nabız düşer. Bu durum hayati tehlike yaratır. Yine yüksek ateşli enfeksiyonlar sonucunda oluşan anormal ısı artışı nabzı yükseltir. Duygusal değişimler, endişe, stres, gerginlik gibi durumların yanı sıra ağır egzersizler, spor, koşu, depar atma, zorlanma gibi fiziksel aktiviteler de yüksek nabza yol açar. Fiziksel aktiviteler sonucu kendiliğinden düzelen bu durum, ilgili hastalık ya da ilaç kullanımı sona erdiğinde normal seviyeye geriler. Bu normal bir durumdur. Ancak sürekli olarak 90 ve üzeri seyreden nabız kalp için yüksek risk oluşturur. Mutlaka sebebi araştırılıp gerekli önlemler alınmalıdır. Ayrıca düzenli spor yapmak zamanla dakikada alınan nabız atımını düşürür. Her gün yapılacak bir saatlik yürüyüş gibi hafif sporların sonucunda dinlenme nabzınızı aşağı çekebilirsiniz.

Düşük nabız neden olur?

Bradikardi yani düşük nabız kalp atım hızının normal kabul edilen değerlerin altında olması durumudur. Nabız ölçme sonucunda dakikada 40 ve altında atan kalp, yeterli miktarda kan pompalayamaz ve vücut yeteri kadar oksijenlenmediği için dokular zarar görür. Baş dönmesi, baygınlık, terleme, sinir sistemi bozuklukları gelişir. Beyin kanaması, tümör, kalp hastalıkları, tiroid bezinin az çalışması ve homonal dengesizlik gibi pek çok durum nabız düşüklüğüne sebep olur. Yaşlılık, doğuştan gelen kalp rahatsızlıkları, bazı mineral eksiklikleri, uyku apnesi ve kullanılan ilaçlar da düşük nabıza sebep olur. Ancak sürekli spor yapan kişilerin kalbi güçlenir. Spor yapmayan insanların kalbine oranla daha yavaş atarak kan pompalama işlemini gerçekleştirir. Bazı sporcuların nabzının 40'a kadar düştüğü görülür. Burada bahsedilen sağlıklı nabız düşüklüğüdür.

Yaşa göre nabız hızı nedir?

Nabız her yaş aralığında regüler yani ritmik ve düzenli olmalıdır. Fiziksel aktiviteler nabzı artırdığından dinleme esnasında ya da 5-10 dakika dinlendikten sonra ölçüm yapılmalıdır. Farklı cinsiyet ve yaş aralıklarında alınan nabız değerleri farklıdır. Örneğin erkeklerde kadınlara oranla 7-8 atım fazla olması normal bir durumdur. Nabız kaç olmalı sorusuna verilebilecek en iyi yanıt yetişkinler için ortalama 80 olsa da bu durum yaş gruplarına göre değişiklik gösterir. Sağlıklı bir yaşam için kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin.

Yenidoğanlarda nabız alt değeri 70, üst değeri 190 ve ortalama 125 olmalıdır.

1-11 aylık bebeklerde nabız alt değeri 80, üst değeri 160 ve ortalama 120 olmalıdır.

12 ay-2 yaş aralığında nabız alt değeri 80, üst değeri 130 ve ortalama 110 olmalıdır.

2-4 yaş aralığında nabız alt değeri 80, üst değeri 120 ve ortalama 100 olmalıdır.

4-6 yaş aralığında nabız alt değeri 75, üst değeri 115 ve ortalama100 olmalıdır.

6-8 yaş aralığında nabız alt değeri 70, üst değeri 110 ve ortalama 90 olmalıdır.

8-10 yaş aralığında nabız alt değeri 70, üst değeri 110 ve ortalama 90 olmalıdır.

10-12 yaş( kız) aralığında nabız alt değeri 70, üst değeri 110 ve ortalama 90 olmalıdır.

10-12 yaş (erkek) aralığında nabız alt değeri 65, üst değeri 105 ve ortalama 85 olmalıdır.

12-14 yaş (kız) aralığında nabız alt değeri 65, üst değeri 105 ve ortalama 85 olmalıdır.

12-14 yaş (erkek) aralığında nabız alt değeri 60, üst değeri 100 ve ortalama 80 olmalıdır.

14-16 yaş (kız) aralığında nabız alt değeri 60, üst değeri 100 ve ortalama 80 olmalıdır.

14-16 yaş (erkek) aralığında nabız alt değeri 55, üst değeri 95 ve ortalama 75 olmalıdır.

16-18 yaş (kız) aralığında nabız alt değeri 55, üst değeri 95 ve ortalama 75 olmalıdır.

16-18 yaş (erkek) aralığında nabız alt değeri 50, üst değeri 90 ve ortalama 70 olmalıdır.

18 yaş ve üzeri aralığında nabız alt değeri 60, üst değeri 100 ve ortalama 80 olmalıdır.